Yamula (Yemliha) Barajı

büyük bakış icin fotografa tıkla

Konunun özeti:
Yamula Projesi; Yamula barajı, hidroelektrik santralı ve sulamalarından oluşmaktadır. Yamula baraj yeri, Kayseri İl merkezinin 35 km kuzeydoğusunda, Yemliha kasabasının 2.5 km kuzeydoğusunda, Kızılırmak nehri üzerindedir. Faaliyete geçtiğinde yılda 425 milyon Kwh enerji üretilecek olan projeyle Kayseri’de 6.463 ha, Kırşehir ve Nevşehir’de toplam 98.000 ha alanının sulanması sağlanacaktır.

Konunun açıklanması:
Yamula barajı kil çekirdekli kaya dolgu tipinde olacaktır. Talvegden yüksekliği 108 m, temelden ise 115 m yüksekliktedir. Gövde dolgu hacmi 6 495.000 m3’tür. Göl alanında 3.5 milyar m3 su depolanacaktır.

Baraj gölü, normal su seviyesinde 85.30 km2 alanı kapsamaktadır. Bu kotta göl uzunluğu 60 km’dir. İnşaatı tamamlandığında Kocasinan ilçesi Kuşçu kasabasının tamamı, Taşhan, Mollahacı, Çevril ve Hırka köylerinin ise yarısı göl alanında kalacaktır.

Yılda toplam 425 milyon Kwh enerji üretilecektir. Yatırımın bedeli 199 milyon dolardır. Kamulaştırma bedeli olan 15 milyon dolar enerji fonundan karşılanacaktır.

Yap-İşlet-Devret modeli ile yapılan projeyi Kayseri ve Civarı T.A.Ş.’nin % 31 hissesine sahip olduğu Kayseri Elektrik Üretim Sanayi ve Tic.A.Ş. yürütmektedir.

Şirket ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı arasında “Yamula Hidroelektrik Santralinin Kurulması, İşletilmesi ve Üretilecek Elektrik Enerjisinin Türkiye Elektrik Üretimi İletim A.Ş’ne Toptan Satışına İzin Verilmesine Dair Sözleşme” imzalanmış ve bu sözleşme Danıştay tarafından onaylanmıştır.

Kayseri Elektrik Üretim Sanayi ve Tic.A.Ş. Derivasyon Tünellerinin yapımını bir taşeron firmaya ihale ederek tamamlamış, Kızılırmağın suyunu derivasyon tünellerine çevirerek baraj ana gövdesinin ve hidroelektrik santralın inşa edileceği alanı kurutmuştur. İşin kalan ana kısımlarının müşavirlik hizmetlerini yürütmek ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bağımsız müşavirlik hizmeti sunmak üzere Lahmayer-UBM Konsorsiyumu seçilmiştir.

Barajın inşaat işleri Aydıner İnşaat A.Ş.’ne ihale edilerek inşaatına başlanılmıştır. Elektro-mekanik ekipmanın temini ve montajı için ise General Electrics (GE) uygun görülmüş olup, sözleşme imza aşamasına gelmiştir.

Barajda geçirimsiz kil çekirdek dolgusuna 16 Eylül 2002 tarihinde başlanmış ve kış şartları nedeniyle 26 Kasım 2002’de ara verilmiştir. Bu sene iklim şartları elverişli olmaya başlayınca 1 Nisan 2003 tarihinden itibaren kil çekirdek dolgusuna yeniden başlanmıştır.

Dolusavakta birinci kademe kazılarından sonra ikinci kademe kazılarına da başlanmış, bu meyanda eşik yapısı kazısı tamamlanarak beton dökümüne hazır hale getirilmiştir.

Baraj gövdesinin oturacağı sağ ve sol yamaçlarda yapılacak perde enjeksiyonu için, yer altı galerilerinden 1030 m kotundaki alt galerilerin kazıları tamamlanmış, taban betonları dökülmüş ve perde enjeksiyonu yapılmaya hazır hale getirilmiş, sağ sahil galerisinde perde enjeksiyonlarına başlanmıştır. 1104 m kotundaki üst galerilerde ise kazı çalışmaları devam etmektedir.

Enerji Tüneli kazısı ve kapak şaftı kazısı yapılıp tamamlanmıştır. Cebri boru kazısı sürdürülmektedir. Kil çekirdek dolgusu 20 m yapılarak 1012,45 m kotuna yükseltilmiştir. Barajda bugüne kadar toplam kil dolgusunun %23’ü, toplam filtrenin %12’si, toplam kaya dolgunun %36’sı gerçekleştirilmiştir.

Kil çekirdek dolgusu 2003 sonunda su tutulabilecek seviyeye yükseltilecektir. Dolusavakta eşik yapısı, yaklaşım kanalı ve radyal kapakların inşaatları su tutmayı engellemeyecek duruma getirilecektir.

Projenin su tutma programı hazırlanarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına sunulmuş olup Bakanlık da görüşünü almak için DSİ Genel Müdürlüğüne göndermiştir. Bu programa göre Aralık 2003’te Barajda su tutulacaktır. Bu tarihte su tutulabilirse Nisan 2005 tarihinde elektrik enerjisi üretimine başlamak mümkün olabilecektir. Planlandığı gibi 425 milyon kilowatsaat elektrik üretilecektir. Ülkemizin enerji darboğazı da düşünülürse üretilecek enerjinin biran önce hizmete sunulmasının önemi bir kat daha artmaktadır.

Sonuç-Öneriler ve İstekler:
Baraja Su tutulmadan önce rezervuar kamulaştırmasının büyük ölçüde tamamlanmış olması gerekmektedir. Bu amaçla Tapu ve Kadastro Bölge Müdürlüğünün kadastro görmemiş alanlarla ilgili yapacağı çalışmaların en kısa zamanda tamamlanması gerekmektedir.

Baraj gölü altında kalan yolların yeni bir güzergahta yeniden yapılması bir diğer önemli konuyu oluşturmaktadır. Bu konuda TCK alternatif çözümleri incelemektedir. Ancak olaya ülke ekonomisi açısından bakarak bulunacak çözümün, bu projenin hizmete açılmasını geciktirmemesi gerekmektedir. Yapılacak yeni yolların güzergahı, şayet rezervuardan geçecekse, Barajda su tutmadan önce (planlaması, zemin etütleri, projelendirilmesi ve inşaatı) tamamlanabilecek bir proje olmak zorundadır.

Projenin tamamlanmasına yetişecek şekilde sulama projelerine de DSİ Genel Müdürlüğünce yeterli ödenek ayrılarak zamanında bitirilmesi sağlanmalıdır